Nổi tiếng là ký sinh vật đặc biệt của vùng đồi búi bạt ngàn Tây Bắc nước ta, sâu chít đã nhanh chóng trở thành cái tên gọi quen thuộc đối với con người. Theo kết quả nghiên cứu gần đây, loài côn trùng này có những tác dụng hữu ích đối với sức khỏe mọi người.

Phục hồi hệ miễn dịch

Với tính chất đặc biệt, sử dụng sâu chít có khả năng phục hồi thương tổn hệ miễn dịch sau chiếu xạ. Các bác sỹ thuộc Viện Y học Cổ truyền Quân đội tiến hành thí nghiệm cho thấy: Chúng giúp phục hồi các chỉ số sinh sản và bước đầu có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh nhân ung thư có xạ trị.

Tác dụng tăng cường sinh lực nam giới

Kết quả khả quan trên động vật thí nghiệm đưa ra rằng: Dùng bột khô sâu chít (Brihaspa atrostigmella Moore) đường uống 0,25g/ngày/100g trọng lượng trong vòng 40 ngày có tác dụng cải thiện rõ rệt các chỉ số sinh sản (số lượng, chất lượng tinh trùng, hàm lượng testosteron) ở chuột cống đực bình thường, chuột cống đực gây suy giảm sinh sản bằng stress.

Với chuột cống đực trắng bị gây tổn thương tinh hoàn bởi nhiệt độ, sâu chít có tác dụng tăng trọng lượng tinh hoàn, tăng trọng lượng mào tinh, cải thiện mức độ giảm hàm lượng testosteron huyết thanh từ 1,072nmol/l lên 5,654nmol/l.

Đối với chuột nhắt trắng gây suy giảm miễn dịch bằng chiếu xạ 600 Rad/ 5 ngày được uống bột sâu chít cũng cho kết quả tốt. Bột sâu chít kích thích phục hồi hầu hết các chỉ tiêu đáp ứng miễn dịch (đáp ứng miễn dịch đặc hiệu, không đặc hiệu), phục hồi cấu trúc mô học các cơ quan miễn dịch và  tạo  máu (tủy xương, tuyến ức, hạch và lách). Tỷ lệ sống sót sau chiếu xạ 30 ngày ở các lô chuột được uống sâu chít cao hơn lô chuột chiếu xạ không uống.

Hỗ trợ trị bệnh ung thư

Nghiên cứu cũng cho thấy sâu chít chứa hàm lượng cao và đa dạng các acid amin, acid béo, các nguyên tố vi lượng có lợi cho cơ thể, có tác dụng kháng hai dòng tế bào ung thư người (tế bào ung thư biểu mô và tế bào ung thư màng tử cung) trong ống nghiệm.

Vì vậy, có thể sử dụng sâu chít để bào chế thuốc chống u, điều trị hỗ trợ bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên, sâu này không có tác dụng điều trị như thuốc. Hiệu quả điều trị của nó có được là thông qua sự kích thích đáp ứng miễn dịch của cơ thể để chống lại vi sinh vật gây bệnh. Sâu chít cũng được khẳng định là không độc với cơ thể, nên hoàn toàn có thể sử dụng làm thực phẩm và dược liệu tốt.

Đặc biệt, đánh giá tác dụng hỗ trợ điều trị trên một nhóm nhỏ bệnh nhân ung thư vú sau phẫu thuật và đang tia xạ bước đầu cho thấy, trọng lượng cơ thể của bệnh nhân ở nhóm dùng bột sâu chít đã được cải thiện theo chiều hướng tốt.

Ở nhóm này, hàm lượng Hemoglobin, Protein toàn phần, số lượng tế bào TCD4 và TCD8 (tế bào có khả năng tiêu diệt tế bào u khi được hoạt hóa), cao hơn so với nhóm không dùng bột sâu chít. Thuốc từ bột sâu chít không ảnh hưởng đến chức phận tạo máu cũng như chức năng gan, thận ở các bệnh nhân nghiên cứu qua các chỉ số huyết học, hóa sinh.

Vì những đặc tính hữu hiệu của sản phẩm từ sâu chít, mà tại vùng Tây Bắc, chúng trở thành món hàng quý cần được “săn lùng” của người miền xuôi và được quan khách đánh giá cao khi sở hữu chúng.

Trước công dụng không ngờ của sâu chít, đặc biệt tình hình ngày càng trở nên khan hiếm, các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu nuôi sâu chít nhân tạo trong phòng thí nghiệm nhưng chưa thành công.

Một chiến lược được đề ra, đó là “Nuôi sâu để khai thác bền vững” nhằm bảo tồn loài sinh vật quý hiếm.

Thông tin thêm về cuộc nghiên cứu các bác sỹ y học cổ truyền:

Nghiên cứu về sâu chít của các bác sỹ y học cổ truyền (TS Phan Anh Tuấn và nhà khoa học khác) được đánh giá là nghiên cứu cơ bản đầu tiên về sâu chít nói riêng và một trong những nghiên cứu bài bản về côn trùng làm dược liệu nói chung ở Việt Nam. Đây cũng là công trình nghiên cứu đầu tiên về sâu chít trên thế giới.

Để xác định tên khoa học của loài này và khẳng định chắc chắn chưa có nghiên cứu nào “đụng hàng”, TS Phan Anh Tuấn đã mất hai năm tìm kiếm thông tin.

Anh và các nhà côn trùng học đã phải nghiên cứu rất công phu cũng như gửi mẫu sâu chít trưởng thành sang Viện Bảo tàng động vật của Hoàng gia Anh để tham khảo ý kiến các nhà khoa học mới xác định được đầy đủ và chính xác tên khoa học cũng như vị trí phân loại của loài côn trùng này.

Thông tin thêm về sâu chít:

Số liệu khảo cứu cho thấy sâu chít có hàm lượng protein chiếm 25-32% trong cơ thể, trong đó có 6 axit amin, còn sâu chít cũng có hàm lượng protein tương đương nhưng thành phần axit amin được xác định lên đến 17/20 loại cần cho cơ thể.
Sâu chít có tác dụng: Bổ dương sinh khí, suy nhược thần kinh, tráng dương khí, Chữa suy nhược thần kinh, đau lưng do thận hư, liệt dương, mỏi gối… Nâng cao thể trạng, điều trị suy dinh dưỡng, nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.. Theo y học cổ truyền, sâu chít có vị cam, ôn, đại bổ phế, thận và mệnh môn, chữa được bệnh phế hư (ho và thổ huyết, suyễn); thận suy yếu, di tinh, hoạt tinh.
Các nhà khoa học nhận định: sâu chít rất giàu đạm, một lượng đạm cao cấp rất cần thiết cho cơ thể. Điều này lý giải tác dụng điều trị suy dinh dưỡng, nâng cao thể trạng và sức đề kháng của cơ thể chống lại sự xâm nhập của vi sinh gây bệnh. Đặc biệt, ở sâu chít, hàm lượng acid béo không no đạt tới 58,37% – đây là thành phần tạo ra chất có hoạt tính sinh học cần thiết mà cơ thể không tự tổng hợp được.
Với những đặc tính quý, nhưng sâu chít không phải là món tăng cường sinh lực chỉ dành cho cánh đàn ông. Với cách chế biến phù hợp, sâu chít còn giúp cải thiện da và sức khỏe phụ nữ, cho những người thể trạng yếu.